Myślenie systemowe jako niezbędna umiejętność

System współzależności

Całe życie fascynują mnie wzajemne sieci powiązań i wpływów, których najczęściej nie jesteśmy świadomi, lecz odkrywamy je przypadkiem, jako zadziwiające zbiegi okoliczności, zbieżności losu, te wszystkie mosty, śruby, spawy i łączniki, które śledziłam w »Biegunach«. Fascynuje mnie kojarzenie faktów, szukanie porządków. W gruncie rzeczy – jestem o tym przekonana – pisarski umysł jest umysłem syntetycznym, który z uporem zbiera wszystkie okruchy, próbując z nich na nowo skleić uniwersum całości.

Łatwo zauważyć, że tegoroczne nagrody Nobla z nauk ścisłych zostały przyznane za prace, w  których z pewnością zastosowano myślenie systemowe. Nagroda z dziedziny fizyki została przyznana trzem naukowcom za odkrycia, które „pozwoliły zrozumieć historię i budowę Wszechświata” – największego systemu, jaki znamy.
Z kolei nagrodą z dziedziny ekonomii uhonorowano pionierskie podejście do badań i opracowania skutecznych metod walki z ubóstwem. Jest to przykład  zastosowania podejścia systemowego do rozwiązania problemu globalnego.
Dzięki temu, że toczą się intensywne dyskusje na temat zmian klimatycznych i zanieczyszczenia środowiska, zauważamy nasz indywidualny wkład w to, czy będziemy nadal nadmiernie konsumowali, wytwarzając przy okazji tony śmieci, czy wybierzemy inne zachowanie. Jednocześnie ograniczenie konsumpcji oraz to, gdzie kupujemy i skąd pochodzą nasze artykuły wpływa na nasze otoczenie, naturę, rynek, miejsca pracy itd.
Przechodząc na poziom organizacji, myślenie systemowe przejawia się niewątpliwie, jako kompetencja, którą warto rozwijać dla większej skuteczności działania na wielu poziomach, zaczynając od indywidualnego, a kończąc na systemach globalnych.
Nowe kompetencje przywódcze  obejmują umiejętność myślenia systemowego i wiedzę o tym, jak kierować systemami a także zrozumienie współdziałania i współzależności pomiędzy systemami, zmienności uczenia się oraz ludzkiego zachowania.
Pojęcie myślenia systemowego, jako piątej dyscypliny wprowadził do zarządzania Peter Senge. Według niego sednem dyscypliny myślenia systemowego jest zmiana sposobu myślenia, przez:

• Widzenie wielokierunkowych, wzajemnych relacji zamiast linearnych łańcuchów przyczynowo – skutkowych;
• Widzenie procesów zmian, a nie statycznych zdjęć migawkowych.

Myślenie systemowe jest w opozycji do myślenia silosowego, polegającego na wąskiej perspektywie myślowej, ograniczonej do widzenia firmy z punktu widzenia naszego zespołu, działu, departamentu. Myślenie systemowe wymaga spojrzenia na organizację oraz jej otoczenie jak na spójną całość. Systemowe patrzenie na organizację będzie oznaczało zarówno widzenie całości organizacji, jak i dostrzeganie wzajemnych relacji, czyli współzależności części składających się na organizację. Będzie więc bliskie spojrzeniu holistycznemu.
5 zasad systemowego myślenia sformułowanych przez Gharajedaghiego:

• otwartość
• ukierunkowanie na cel
• wielowymiarowość
• emergencja
• kontrintuicyjność

Polecane narzędzia, które można wykorzystać w podejściu systemowym:

• współzależność – polegającą na przesunięciu nastawienia z myślenia linearnego na cyrkularne (wzajemnie oddziałujące na siebie)
• syntezę – polegającą na jednoczesnym rozumieniu całości i części oraz relacji i związków wpływającą na dynamikę całości
• emergencję –  rozumianą, jako powstawanie jakościowo nowych własności, form i zachowań z oddziaływania pomiędzy prostszymi elementami
• sprzężenie zwrotne – stałe pętle zwrotne w połączonym systemie – wzmacniające i równoważące
• przyczynowość – zauważenie, jak jedna rzecz wpływa na stale zmieniający się system
• mapowanie systemów – np. według modelu góry lodowej, składającej się z: wydarzeń, wzorów, struktur, modeli mentalnych.
  
  

  Źródło: Tools of a systems thinker, Disrupt Design

https://medium.com/disruptive-design/tools-for-systems-thinkers-the-6-fundamental-concepts-of-systems-thinking-379cdac3dc6a
http://analizait.pl/2019/myslenie-systemowe/
http://www.agile247.pl/myslenie-systemowe-w-pracy-agile-coacha/
Polecana literatura: P.M. Senge, Piąta dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się, Warszawa 2012
Myślenie systemowe w coachingu, red. Katarzyna Ramirez-Cyzio, Warszawa 2013