Blog, , ,

W Alfabecie Przywództwa kolej na literę S i przywództwo służebne (Servant Leadership). Wybrałam ten rodzaj przywództwa, ponieważ w swojej karierze zawodowej pracując z liderami praktycznie nie spotykałam  liderów, których można by nazwać przywódcami służebnymi. Niewielu jest skromnych przywódców,  unikających bycia w centrum uwagi i uważnie słuchających ludzi.  Zachęcających osoby z zespołu do uczestnictwa w podejmowaniu decyzji.

Przywództwo służebne odwraca typowy scenariusz przywództwa, stawiając ludzi przed władzą. Lider służebny stawia na pierwszym miejscu rozwój zespołu, pozwalając, by jego własne potrzeby i ambicje zajęły drugie miejsce.

Przywódca służebny koncentruje się przede wszystkim na rozwoju i dobrostanie ludzi oraz społeczności. Podczas gdy tradycyjne przywództwo generalnie obejmuje sprawowanie władzy przez jednego lidera na „szczycie piramidy”, przywództwo w postaci służebnej jest inne. Przywódca służebny dzieli się władzą, stawia potrzeby innych na pierwszym miejscu i pomaga ludziom rozwijać się i osiągać możliwie najlepsze wyniki. Jeśli jesteś liderem, to gdzie jesteś w tej odwróconej piramidzie?

Czy o takim przywódcy mówił Lao- Tse, mówiąc, że o wielkim przywódcy jego ludzie powiedzą “zrobiliśmy to sami”? Ten wielki chiński filozof pisał o przywództwie służebnym w V wieku p.n.e. W czasach nowożytnych, tym terminem zaczął posługiwać się Robert Greenleaf, opisując lidera w następujący sposób:

„taki, który kieruje, stawiając dobro innych na pierwszym miejscu”.

Robert Greenleaf, menedżer AT&T doszedł do wniosku, że są dwa modele przywództwa:

  • egocentryczne,  gdzie lider skupiony jest na władzy i wykorzystywaniu jej do własnych korzyści
  • służebne, skupione na innych, gdzie lider używa władzy, dzieląc się nią i chcąc odnosić sukcesy dla ludzi i organizacji.

O takim przywództwie pisał też Jim Collins w książce Od dobrego do wielkiego, przedstawiające przywództwo 5 stopnia. Omówione również  we wcześniejszym poście w naszym alfabecie.

10 najważniejszych cech przywódców służebnych:

  1. Słuchanie – posiadający umiejętności i chęć słuchania;Słuchanie pozwala też zajrzeć w głąb siebie i uświadomić sobie nasze własne ograniczenia, które hamują zdolność skutecznego słuchania. Aktywne słuchanie pomaga nam dostrzec informacje, które prowadzą do zrozumienia, a nie osądu. Jest wymienione jako pierwsze, gdyż pomaga nam służyć, odkrywając nasz uprzedzenia, które są filtrem, wypaczając przekaz  i uniemożliwiając nam poznanie innej perspektywy. Nie zawsze słuchamy, nie zawsze jesteśmy otwarci, ale mamy moc świadomego zmieniania sposobu, w jaki słuchamy i wchodzimy w interakcje z innymi. Zdolność wypełniania roli służebnej będzie zależała od naszej zdolności słuchania i dostrzegania potrzeb innych osób spoza naszych. Służymy, tworząc przestrzeń, w której indywidualne głosy są zauważane. Służymy innym, kiedy zachęcamy do praktyki uważności i słuchania samego siebie. 
  2. Empatia – to zdolność do odczuwania stanów psychicznych innych osób, a także umiejętność przyjęcia ich sposobu myślenia i zobaczenia rzeczywistości z ich perspektywy. Empatia na głębokim poziomie to zrozumienie, że świat kogoś innego jest tak samo prawdziwy jak nasz. Empatia to zdolność dostrzegania emocji i uczuć drugiej osoby (empatia emocjonalna) oraz poznawania sposobu w jaki myśli druga osoba (empatia poznawcza).  Za Carlem Rogersem – to nie tylko patrzenie oczami drugiej osoby, ale to ciężka praca, refleksja oraz wiedza o tym, jak druga osoba obserwuje oraz doświadcza świata.
  3. Uzdrawianie  – Cecha ta odnosi się do zdrowia emocjonalnego i  traktowania „całościowego” ludzi i polega na wspieraniu ich zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Uzdrawianie przeciwdziała oddzieleniu, izolacji na poziomie indywidualnym, organizacyjnym i społecznym. Fredric Laloux w Pracować Inaczej mówi o dążeniu do pełni. Umiejętność uzdrawiania wiąże się z dużą samoświadomością lidera, samorozwojem, refleksją. To poszukiwanie większego poczucia integracji osobistej (wyższego poczucia zgodności, jasności i zorientowania). Droga do pełni (uzdrowienia) wymaga poświęcenia czasu na kultywowanie więzi z innymi i budowanie wspólnoty – rozwijanie wspólnego zrozumienia, generowanie poczucia wzajemności i troski, pielęgnowanie świadomości, więzi i docenienia dla innych, szukanie możliwości pomagania innym znaczący wkład i angażowanie się w działania, które promują wzrost poczucia własnej wartości, akceptacji i zdolności innych. Całość (uzdrowienie) jest nierozerwalnie związana z relacjami.
     W uzdrawianiu przyjmuje się perspektywę myślenia systemowego. Przywódcy służebni wiedzą, że kiedy pracuje się nad uzdrawianiem, doświadczanego na poziomie całego systemu (organizacji, społeczności i świata), wówczas tworzą się ramy zrównoważonego rozwoju na przyszłość. Liderzy służebni wspierają kulturę transformacji i innowacji – pomagają organizacjom zrozumieć, że jest to zdolność, którą już posiadają. 
  4. Świadomość – to zdolność spojrzenia na siebie, głębokiego przemyślenia swoich emocji i zachowań oraz rozważenia, jak wpływają one na ludzi wokół ciebie i są zgodne z twoimi wartościami.Możemy stawać się bardziej samoświadomymi, znając swoje mocne i słabe strony i prosząc innych ludzi o informację zwrotną. Naucz się także zarządzać swoimi emocjami, aby zastanowić się, jak Twoje działania i zachowanie mogą wpłynąć na innych.
  5. Perswazja Przywódcy służący używają raczej perswazji niż autorytetu, aby zachęcić ludzi do działania. Mają również na celu budowanie konsensusu w grupach, aby każdy wspierał podjęte decyzje.
  6. Konceptualizacja – Ta cecha wiąże się z wizjonerstwem i szeroką perspektywą. Jako lider musisz umieć marzyć. Musisz być w stanie dostrzec potencjał w danej sytuacji lub osobie.
  7. Dalekowzroczność  jest ściśle związana z konceptualizacją. Pozwala liderowi wyjrzeć poza teraźniejszość i patrzeć w przyszłość. Przy takim futurystycznym spojrzeniu przywódca służebny jest w stanie ocenić różne wyniki różnych działań, które można podjąć. Pomaga to przewidzieć, co może się wydarzyć w przyszłości, ucząc się na podstawie doświadczeń z przeszłości, odkrywając, co dzieje się teraz i rozumiejąc konsekwencje decyzji.
  8. Odpowiedzialność – branie odpowiedzialności za działania i wyniki swojego zespołu. Niezależnie od tego, czy jesteś formalnym liderem, czy nie, ponosisz odpowiedzialność za rzeczy, które dzieją się w Twojej firmie. Poświęć czas na przemyślenie własnych wartości, a także wartości Twojej organizacji, aby wiedzieć, jak działać. Lider daje też przykład, demonstrując wartości i zachowania, które chce widzieć w innych.
  9. Zaangażowanie w rozwój ludzi – Dla lidera służebnego priorytetem jest wsparcie innych osób w rozwoju. Zadaje sobie pytania: Czy ludzie staną się dzięki temu lepsi?. Czy w trakcie tego procesu zauważono rozwój osobisty i zawodowy ludzi?
  10. Budowanie społeczności – Przywództwo służebne ma na celu stworzenie społeczności w organizacjach. Łatwo jest czuć się oderwanym i skupionym na własnych celach i własnych aspiracjach. Natomiast przywódca służebny pomaga nam wyjść poza to i spojrzeć na cele innych osób, a także organizacji. W ten sposób tworzy się wspólnota i zacieśniane są trwałe, autentyczne więzi. Poczucie wspólnoty można budować, chociażby umożliwiając ludziom interakcje poprzez spotkania, wydarzenia integracyjne lub odpowiednio zaprojektowanie miejsca pracy.

Polecane książki o przywództwie służebnym:
Servant Leadership w praktyce
Mieć odwagę służyć. Jak osiągać lepsze wyniki służąc innym

What is Servant Leadership?