Blog, , ,

Empatia jest uznawana za jedną z najważniejszych kompetencji przyszłości. Stosowanie empatii wiąże się z efektywną współpracą zespołową, mniejszym stresem, wyższym morale i bardziej włączającym postawom w miejscu pracy. Umiejętność, którą można pielęgnować i rozwijać. Wielopłaszczyznowa umiejętność, dzięki której ludzie rozumieją się wzajemnie, okazują troskę i odnoszą się do siebie w trzech wymiarach – poznawczym, emocjonalnym i behawioralnym.

Czym jest empatia? Empatia to proste słowo opisujące złożoną ideę.

To dostrajanie się do innych ludzi oraz ich rozumienie. Empatia niezbędna jest w bliskości. Pomaga nam zrozumieć odcienie i niuanse, właściwie odczytywać intencje, rozpoznawać kryjącą się pod gniewem krzywdę i patrzeć oczami drugiego człowieka. Dzięki temu możemy lepiej się komunikować z ludźmi i wchodzić z nimi w interakcje. W pracy i poza nią empatia stanowi pomost między różnicami występującymi w wielokulturowym świecie… Empatia nie oznacza aprobaty ani zgody. Można być empatycznym  wobec drugiej osoby, nie zrzekając się własnych praw i potrzeb. Rezyliencja, Rick Hanson

Empatia to zdolność do odczuwania stanów psychicznych innych osób, a także umiejętność przyjęcia ich sposobu myślenia i zobaczenia rzeczywistości z ich perspektywy. Empatia na głębokim poziomie to zrozumienie, że świat kogoś innego jest tak samo prawdziwy jak nasz.

Nie ma rzeczywistości samej w sobie, są tylko obrazy widziane z różnych perspektyw. Albert Einstein

Empatia to zdolność dostrzegania emocji i uczuć drugiej osoby (empatia emocjonalna) oraz poznawania sposobu w jaki myśli druga osoba (empatia poznawcza).

Wszystkie próby zdefiniowania empatii mają jedną wspólną, szczególnie ważną cechę, a mianowicie aktywne zainteresowanie cudzymi potrzebami,
motywami czy problemami. Poprzez „aktywne zainteresowanie” rozumie się tu  specyficzne ukierunkowanie na innych ludzi, które prowadzi do określonych służących poprawie ich dobrostanu, a jednocześnie usprawnia  funkcjonowanie społeczne. Na szczególną uwagę zasługują zachowania pomocowe czy – ogólnie – altruizm, przez wielu autorów łączony  umiejętnością empatyzowania z innymi. W literaturze mówi się nawet o tzw.
motywacji empatycznej – zdolności do spojrzenia na daną sytuację z cudzej , a w konsekwencji do doświadczania odpowiednich emocji – kryjącej się za czynnościami mającymi na celu poprawę sytuacji innych ludzi. Przegląd Psychologiczny, 2007

Według Carla Rogersa – empatia to nie tylko patrzenie oczami drugiej osoby, ale to ciężka praca, refleksja oraz wiedza o tym, jak druga osoba obserwuje oraz doświadcza świata.
A tak pięknie o empatii mówi Marshall Rosenberg, twórca NVC:

Empatia jest dla mnie jak surfowanie po falach. Surfując, staram się zgrać z energią fal i wsłuchać się w ich ruchy. Tak samo jest z empatią: poddaję się rytmowi życia, które pulsuje w danej osobie. Marshall Rosenberg

Brene Brown o empatii

Odkrycia badań naukowych to:

  1. Neurony lustrzane

Wyspecjalizowane komórki w mózgu odpowiedzialne za współczucie. Są to grupy komórek nerwowych, które uaktywniają się podczas wykonywania pewnej czynności lub obserwowania jej u innych osobników.

2. Zarażanie afektywne
Fenomen polegający na wyczuwaniu emocji innych osób i przenoszeniu emocji pozytywnych lub negatywnych lub nastroju przez osoby w otoczeniu. Wyróżnia się zarażanie emocjonalne i zarażanie nastrojem. Pierwsze jest krótkotrwałe i intensywniejsze, drugie długotrwałe i mniej intensywne.

Czy empatię można rozwijać?

Nurtuje nas oczywiście pytanie, czy empatię można rozwijać. Możemy uważać empatię za cechę wrodzoną lub nabytą (tzw. nastawienie na trwałość) lub za umiejętność, którą można rozwijać (nastawienie na rozwój).

Filozofowie i psychologowie argumentowali, że empatia jest cechą, która jest na stałe wpisana w nasze geny i mózgi. Rozumowanie jest takie, że każdy z nas ma „poziom” empatii i – podobnie jak nasz wzrost w wieku dorosłym – utknęliśmy tam na całe życie. To wszystko jest w porządku, jeśli już jesteś empatyczny, ale oznacza również, że jeśli zmagasz się z empatią, nigdy się nie poprawisz, bez względu na to, jak bardzo się starasz. Oznacza to również, że gdy zawodzi nasza opieka zbiorowa, nic nie możemy na to poradzić. Na szczęście ten pogląd jest niepełny. Poprzez odpowiednie praktyki, takie jak medytacja ze współczuciem, różnorodne przyjaźnie, a nawet czytanie fikcji, możemy celowo rozwijać naszą empatię. Empatia jest czymś w rodzaju mięśnia: nieużywany zanika, kiedy jest zmuszony do pracy, rośnie. Stanford News, Jamil Zaki

Empatię możemy rozwijać:

  • zwiększając samoświadomość
  • będąc uważnym
  • wychodząc poza własną perspektywę
  • zwiększając kompetencje kulturowe
  • koncentrując się w kontakcie z drugą osobą
  • zauważając oznaki niewerbalne – mimikę twarzy i barwę głosu
  • komunikując się otwarcie, na głębszym poziomie i rozmawiając o emocjach.

Cytowany powyżej Profesor Jamil Zaki, psycholog ze Stanford University, prowadzi badana nad empatią w Stanford Social Neuroscience Laboratory.
Co mówi Jamil Zaki o hakowaniu empatii?
Najważniejsze do zapamiętania z wystąpienia J. Zakiego na Ted:

  • Empatyczni ludzie są szczęśliwsi, mają więcej przyjaciół. Pracownicy pracujący z empatycznymi szefami są odczuwają mniej stresu.
  • Kolektywna empatia ulega pogorszeniu, czyli jesteśmy mniej empatyczni.
  • Jesteśmy mniej empatyczni w trudnych sytuacjach, porzucamy wówczas empatię.
  • Empatię możemy rozwijać w „siłowni empatii” m.in. w trudnych sytuacjach i praktykując sytuacje, w których wykazujemy się zrozumieniem innych.
  • Praktykowanie empatii przeradza się w nawyk stosowania empatii a to daje nam empatyczną społeczność.
  • Nawet, jeśli empatia do drugiego człowieka była wcześniej przykryta  praktykami nienawiści, można ją odzyskać .
  • Empatię możemy kontrolować, nawet jak jest ciężko, np. kiedy staramy się zrozumień zachowanie kogoś, kto jest na nas zły i nas krytykuje.
  • Empatia jest nie tylko drogocennym zasobem, na szczęście jest też odnawialna.

.
https://www.youtube.com/watch?v=-DspKSYxYDM